دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 6-نۆۋەتلىك پەۋقۇلئاددە قۇرۇلتىيى غەلىبىلىك ئۆتكۈزۈلدى

دۇنيا ئۇيغۇر قۇرۇلتىيىنىڭ 6-نۆۋەتلىك ۋەكىللەر قۇرۇلتىيى 10-نويابىردىن 12-نويابىرغىچە گېرمانىيەنىڭ ميۇنخېن شەھىرىدە ئۆتكۈزۈلدى. دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىن كەلگەن 120 دىن ئارتۇق ۋەكىل بۇ قېتىمقى قۇرۇلتايغا قاتناشتى.

بۇ قېتىمقى قۇرۇلتايدا ئۇيغۇر مىللىي ھەرىكىتىنىڭ رەھبىرى رابىيە قادىر خانىم د ئۇ ق نىڭ ئالىي رەھبىرى، دەپ ئېلان قىلىندى. دولقۇن ئەيسا د ئۇ ق نىڭ رەئىسى بولۇپ سايلاندى.

د ئۇ ق نىڭ يېڭىدىن سايلانغان رەھبەرلىك قاتلىمىدىكىلەر قۇرۇلتايدا سۆز قىلدى ھەمدە ئۆزلىرىنىڭ بىرلىك ۋە ئىتتىپاقلىق روھى بىلەن خىزمەت قىلىپ، ئۇيغۇر مىللىي داۋاسىنى بىر يېڭى پەللىگە ئېلىپ چىقىشقا تىرىشىدىغانلىقىنى بىلدۈردى.

مەدەنىيەت ساھەسىدە «قىزىل تەشۋىقات» جىددىي داۋام قىلماقتا

يېقىندا «شىنجاڭ تېلېۋىزىيەسى» نىڭ ئۇيغۇرچە بۆلۈمى ئىشلەپ تارقاتقان «مەشرەپ» پروگراممىسىنىڭ 180-سانى قويۇق «قىزىل تەشۋىقات» مەزمۇنى بىلەن تولغانلىقى ئۈچۈن ئۇيغۇر جامائىتىنىڭ كۈچلۈك نارازىلىقىغا دۇچ كەلدى.

مەلۇم بولۇشىچە، ئۇيغۇرلارنىڭ قەدىمىي مەدەنىي مىراسلىرىدىن بولغان «مەشرەپ» يىغىلىشى خەلق ئارىسىدىكى ئاممىۋى كۆڭۈل ئېچىش پائالىيىتى ھېسابلىنىدۇ. ئەمدىلىكتە خىتاي ھۆكۈمىتىنىڭ مۇشۇنداق بىر سەنئەت شەكلىنىمۇ سىياسىيلاشتۇرماقچى بولۇشى ئۇيغۇر مەدەنىيەت-سەنئىتىنىڭ قانداق قىسمەتلەرگە دۇچ كېلىۋاتقانلىقىنى كۆرسىتىپ بەرمەكتە.

ئۇيغۇر زىيالىيلىرى بۇ ھەقتە پىكىر قىلىپ، بۇ خىلدىكى «ئۇيغۇر سەنئىتىنى قىزىللاشتۇرۇش» ئۇرۇنۇشىنىڭ ئۇيغۇر سەنئىتىگە قارىتىلغان بۇزغۇنچىلىق ئىكەنلىكىنى كۆرسەتتى.

ئۇيغۇر ياش ھۈسەيىن ئىمىنتوختىنىڭ قىسمىتى چەتئەللەردىكى ئۇيغۇر سودىگەرلەرنى ۋەھىمىگە سالماقتا

تۈركىيەدە سودا قىلىۋاتقان ئۇيغۇر ياش ھۈسەيىن ئىمىنتوختى ب د ت نىڭ دۇبەي شەھىرىدىكى مۇساپىرلار ئىشخانىسىغا پاناھلىق تىلەۋاتقان مەزگىلدە دۇبەي ساقچىلىرى ئۇنى قولغا ئالغان.

مەلۇم بولۇشىچە، ھۈسەيىن قولغا ئېلىنىشتىن ئىلگىرى ئۇنىڭ ئۆزىمۇ خىتاي ھۆكۈمىتى تارقاتقان ئۆزىنى تۇتۇش ھەققىدىكى خەلقئارالىق بۇيرۇقتىن خەۋەردار بولغان ئىكەن.

ھۈسەيىننىڭ ئايالى بۇ ھەقتە مەلۇمات بېرىپ، ھۈسەيىننىڭ ئىلگىرى جېڭجۇدا ئالىي مەكتەپتە ئوقۇغانلىقىنى، شۇ مەزگىللەردە ئۈرۈمچىدىن كەلگەن ساقچىلارنىڭ ئۇنى كۆپ قېتىم ئىزدەپ، ئۇنىڭ ئىلگىرىكى دىنىي بىلىم ئالغان تارىخىنى سۈرۈشتە قىلغانلىقىنى، شۇنىڭ بىلەن ئاۋارىچىلىككە ئۇچراشتىن قورقۇپ تۈركىيەگە چىقىپ كەتكەنلىكىنى بايان قىلدى.

گۆدەكلەر ئۇيغۇر دىيارىدا داۋاملىشىۋاتقان «سىياسىي» تۇتقۇننىڭ ئېغىر دەردىنى تارتماقتا

مۇخبىرلىرىمىزنىڭ ئەھۋال ئېنىقلاشلىرى داۋامىدا ئۇيغۇرلار دىيارىدا ئەۋج ئېلىۋاتقان سىياسىي ھەرىكەتلەر جەريانىدا بىر قىسىم ئائىلىلەردە ئاتا-ئانىلارنىڭ تەڭلا ئېلىپ كېتىلگەنلىكى، بۇنىڭ بىلەن ئۆزىنىڭ ھاجىتىدىن چىقىش ئىقتىدارى بولمىغان بەزى گۆدەك بالىلارنىڭ پۈتۈنلەي قارانچۇقسىز قېلىۋاتقانلىقى مەلۇم بولدى.

توققۇزاق ناھىيەسىدىكى ئەر-ئايال سىياسىي مەھبۇسنىڭ قارانچۇقسىز قالغان ئون ياشلىق كېسەل قىزى، ئىستانبۇلدا سەرگەردان بولۇپ تۇرۇۋاتقان 14 ياشلىق ھەزرەتئېلى ئۆمەر قاتارلىقلار ئەنە شۇ خىل قارانچۇقسىز بالىلارنىڭ تىپىك مىساللىرىدۇر.

مۇخبىرىمىزنىڭ ئەھۋال ئىگىلىشى جەريانىدا توققۇزاق ناھىيىسى بۇلاقسۇ يېزىسىنىڭ ئۆزىدىنلا 2500 دىن ئارتۇق كىشىنىڭ سىياسىي سەۋەبتىن ئوخشاش بولمىغان قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغانلىقى ئاشكارىلاندى.

ھەرقايسى ئەللەردە «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى كۈنى» نى خاتىرىلەش پائالىيەتلىرى ئۆتكۈزۈلدى

ھەر يىلى 12-نويابىرنى مۇھاجىرەتتىكى ئۇيغۇرلار زور داغدۇغا بىلەن تەبرىكلەيدۇ. چۈنكى بۇ كۈندە ئۇيغۇرلارنىڭ يېقىنقى زامان تارىخىدىكى ئىككى قېتىملىق «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى» دۇنياغا كەلگەن.

تۈركىيەدىكى «شەرقىي تۈركىستان مائارىپ ۋە ھەمكارلىق جەمئىيىتى» ئۇيۇشتۇرغان پائالىيەتتە ئىككى قېتىملىق «شەرقىي تۈركىستان جۇمھۇرىيىتى» ئۈچۈن ھاياتىنى تەقدىم قىلغان شېھىتلارنىڭ روھىغا دۇئا قىلىندى.

بۇ يىلمۇ دۇنيانىڭ ھەرقايسى جايلىرىدىكى ئۇيغۇرلار بۇ بايرامنى قىزغىن تەبرىكلىدى. شىۋېتسىيە، نورۋېگىيە ۋە قىرغىزىستاندىكى ئۇيغۇرلارمۇ بىر يەرگە جەم بولۇپ، «ئىستىقلال مارشى» سادالىرى ئىچىدە بۇ خاتىرە كۈننى قۇتلىدى.

ئۇيغۇر تىل-يېزىقى ۋە مەدەنىيىتى خەلقئارا يىغىنلاردا مۇھىم تېما بولدى

ئىستانبۇلدىكى ئۇيغۇر ئاكادېمىيىسى بىلەن ئىبىن خالدۇن ئۇنىۋېرسىتېتى بىرلىكتە ئۇيۇشتۇرغان «ئۇيغۇر مەدەنىيىتى تەتقىقاتى» تېمىسىدىكى ئىلمىي مۇھاكىمە يىغىنى 11-نويابىردىن 12- نويابىرغىچە داۋام قىلدى.

بۇ قېتىمقى يىغىندا ئالىملار نۇقتىلىق قىلىپ ئوتتۇرا ئاسىيا تارىخىدا ئۇيغۇرلارنىڭ مەدەنىيەت ساھەسىدە بايراقدارلىق رول ئوينىغان خەلقلەرنىڭ بىرى ئىكەنلىكىنى، شۇنىڭدەك ئۇيغۇر تىلىنىڭ ئوتتۇرا ئاسىيا مەدەنىيەت ساھەسىگە قانداق تارىخىي تۆھپىلەرنى قوشقانلىقى ھەققىدە ئىلمىي مۇھاكىمە يۈرگۈزدى.

يىغىنغا قاتناشقان مۇتەخەسسىسلەر بۇ ھەقتە پىكىر قىلىپ، ئۇيغۇر تىلى ۋە مەدەنىيىتى ئۇيغۇرلار دىيارىدا قاتتىق تەقىبگە دۇچ كېلىۋاتقان بىر پەيتتە مۇشۇنداق بىر يىغىننىڭ ئېچىلىشىنىڭ زور ئەھمىيەتكە ئىگە ئىكەنلىكىنى تەكىتلىدى.